Het is weer lente en de zon gaat steeds vaker schijnen. Dit is het perfecte moment om je tuin voor te bereiden op een nieuw seizoen. Een goede start in het voorjaar zorgt voor sterke planten die beter bestand zijn tegen ziektes. Ook voorkom je dat onkruid de overhand neemt.
In deze gids leer je stap voor stap hoe je je tuin lenteklaar maakt. Met deze praktische tips wordt tuinieren nog leuker, ook als je nog weinig ervaring hebt.
Waarom je tuin voorbereiden op de lente?
Je tuin lenteklaar maken is eigenlijk net zoiets als een grote voorjaarsschoonmaak in huis. Door nu tijd te steken in een goede voorbereiding, heb je straks veel minder werk. Plus: je planten zullen je dankbaar zijn met uitbundige bloei en groei.
Als je de voorjaarsschoonmaak overslaat, dan merk je dat al snel. Onkruid krijgt vrij spel, ziektes kunnen zich makkelijker verspreiden en je planten hebben het moeilijker om op gang te komen. Zonde van al je eerdere werk!
De perfecte timing
“Wanneer moet ik mijn tuin lenteklaar maken?” Die vraag krijg ik vaak. Het antwoord is simpel: zodra de vorst uit de grond is en de temperatuur overdag regelmatig boven de 10 graden komt. In Nederland is dat meestal ergens in maart.
Seizoenskalender
Hieronder zie je precies welke werkzaamheden je wanneer kunt uitvoeren in het voorjaar in je tuin.
Maart:
- Snoeien van vaste planten en struiken
- Borders opruimen en bemesten
- Start met voorzaaien van eenjarigen
- Gazon verticuteren en bemesten
April:
- Uitplanten van voorgezaaide planten
- Onkruid verwijderen voor het zich uitzaait
- Zomerbollen planten
- Gazon wekelijks maaien
Mei:
- Na ijsheiligen vorstgevoelige planten naar buiten
- Klimplanten leiden
- Start met regelmatig water geven
- Uitgebloeide bloemen verwijderen
TIP: Plant kruiden tussen je bloemen
Sommige kruiden weren schadelijke insecten. Plant bijvoorbeeld tijm of rozemarijn tussen je rozen om bladluizen op afstand te houden. Lavendel tussen je tulpen beschermt tegen vraatzuchtige konijnen. Deze kruiden trekken ook nog eens nuttige insecten aan en zijn handig voor in de keuken.
Gereedschap en materialen
Een goede voorbereiding is het halve werk. Met het juiste gereedschap maak je het jezelf een stuk makkelijker. Je hoeft niet alles nieuw te kopen, maar zorg wel dat je basisuitrusting compleet is.
Basisgereedschap
Een stevige spade gebruik je voor het grotere graafwerk en het omspitten van borders. Kies er een die past bij je lengte. Een handschep komt van pas bij het planten en verpotten. Een hark helpt bij het egaliseren van de grond en het verwijderen van onkruid.
Snoeigereedschap
Een scherpe snoeischaar is onmisbaar in het voorjaar. Kies een bypass model voor levend hout en een aambeeld model voor dood hout. Een takkenschaar gebruik je voor dikkere takken tot ongeveer 3 centimeter.
Bescherming en comfort
Tuinhandschoenen beschermen je handen tegen doorns en splinters. Kies een paar dat lekker zit en waar je gevoel in je vingers houdt. Een tuinkruk of knielapje spaart je rug en knieën bij het werken in de borders.
Opruimen en schoonmaken
Een nette start van het seizoen maakt al het verschil voor je tuin. Met deze stappen maak je je tuin weer helemaal lenteproof.
De grote voorjaarsschoonmaak
Het voorjaar begint met een grondige schoonmaak van je tuin. Verzamel eerst al het dode plantenmateriaal dat zich tijdens de winter heeft opgehoopt. Dit zijn oude bladeren, afgestorven plantendelen en afgewaaide takken. Als je dit laat liggen wordt het een broeinest voor schimmels en ziektes.
Snoeien en knippen
Loop door je tuin en bekijk welke planten en struiken een snoeibeurt nodig hebben. Verwijder dode takken en beschadigde delen. Knip oude bloemen weg zodat nieuwe knoppen de ruimte krijgen. Bij vaste planten kun je de oude stengels tot net boven de grond wegknippen.
Bestrating en tuinmeubels
Maak je terras en tuinpaden schoon met een harde bezem en wat water. Een sopje met groene zeep werkt perfect tegen normale vervuiling. Voor hardnekkige groene aanslag kun je azijn gebruiken. Vergeet ook je tuinmeubels niet. Een sopje met lauw water maakt ze weer als nieuw.
De bodem voorbereiden
Een goede bodem is het beste cadeau dat je je tuin kunt geven. Laten we eens kijken hoe je de grond kunt testen en verbeteren.
Zo test je je grond
Een gezonde bodem is het geheim van een mooie tuin. Graaf een kuiltje van ongeveer 30 centimeter diep. Gezonde grond ruikt lekker naar het bos en zit vol leven. Tel de wormen die je tegenkomt. Hoe meer wormen, hoe beter. Ze vertellen je dat je bodem gezond is.
Verbeteren van de grond
Strooi een laag compost of tuinaarde over je borders. Twee centimeter is perfect. Werk dit lichtjes door de bovenste laag van je grond. Gebruik hiervoor een drietandige cultivator of een handschepje. De wormen trekken het vanzelf dieper de grond in.
Speciale aandacht voor probleemgrond
Zware kleigrond wordt luchtiger door het toevoegen van grof zand en compost. Bij zandgrond help je het vochthoudend vermogen een handje door extra compost toe te voegen. Zure grond verbeter je met wat kalk.
Je gazon weer groen krijgen
Een mooi groen gazon is de trots van veel tuinbezitters. Met de juiste aanpak in het voorjaar leg je de basis voor een prachtig gazon het hele jaar door.
De eerste maaibeurt
Een mooi gazon begint in het voorjaar. Wacht met maaien tot het gras tussen de 6 en 8 centimeter hoog is. Zet je maaier iets hoger dan normaal voor de eerste maaibeurt. Dit voorkomt beschadiging van het jonge gras.
Verzorging en herstel
Verticuteer je gazon. Verwijder mos met een verticuteerhark. Dit creëert ruimte voor het gras om te groeien. Kale plekken? Maak de grond los met een hark. Strooi wat graszaad en bedek het met een dun laagje tuinaarde. Houd de plek licht vochtig tot de nieuwe grassprieten verschijnen.
Bemesting en onderhoud
Geef je gazon voeding met speciale gazonmest. Verdeel het gelijkmatig over het hele oppervlak. Kies een bewolkte dag, dan verbrandt het gras niet. Water geven na het bemesten helpt de voeding sneller bij de wortels te komen.
Planten en bloemen
Nu de lente in aantocht is, wordt het tijd om je tuinplanten en bloemen weer in topconditie te brengen. Met deze tips maak je een vliegende start.
Vaste planten verzorgen
Het voorjaar is het moment om je vaste planten te verzorgen. Verwijder alle dode plantendelen tot vlak boven de grond. Let op nieuwe scheuten, deze wijzen je de weg bij het snoeien. Geef elke plant wat extra voeding in de vorm van organische mest.
TIP: Gebruik koffieprut in je tuin
Gooi je koffieprut niet weg maar strooi het tussen je planten. Het is rijk aan stikstof en werkt als natuurlijke slakkenverjager. Rozen en hortensia’s zijn er dol op. Meng de koffieprut wel eerst met wat compost of tuinaarde, anders kan het te zuur worden.
Delen en vermeerderen
Grote vaste planten kun je nu perfect delen. Steek de plant met een scherpe spade uit de grond. Trek of snijd hem voorzichtig in stukken. Zorg dat elk deel wortels en nieuwe scheuten heeft. Plant de delen meteen terug op hun nieuwe plek. Geef ze water en wat compost om goed te kunnen groeien.
Nieuwe aanplant
Voor nieuwe planten is het voorjaar een uitstekende planttijd. Maak ruime plantgaten en verbeter de grond met compost. Zet de planten op dezelfde diepte als in hun pot. Geef ze direct water zodat de wortels goed contact maken met de grond.
De moestuin opstarten
Niets is leuker dan je eigen groenten kweken. Het voorjaar is het perfecte moment om te starten met een moestuin, of om je bestaande moestuin weer tot leven te wekken.
Je eerste moestuin
Begin bescheiden met je moestuin. Een paar vierkante meter is perfect voor je eerste jaar. Kies een zonnige plek met vruchtbare grond. Maak een simpel plan waarbij je rekening houdt met de hoogte van de planten.
Zaaien in het voorjaar
Maart is een prima zaaimaand voor veel groenten. Spinazie, radijs en sla kunnen direct in de volle grond. Maak ondiepe geultjes van ongeveer een centimeter. Zaai niet te dicht op elkaar. Bedek de zaadjes met losse aarde en druk lichtjes aan.
Verzorging van je moestuin
Bescherm jonge plantjes tegen slakken met een ring van cacaodoppen of schelpengrit. Geef water bij droog weer, het liefst ’s ochtends vroeg. Wied regelmatig tussen de plantjes door. Kleine onkruidjes zijn makkelijker te verwijderen dan grote.
Bescherming tegen late vorst
De lente kan verraderlijk zijn met late nachtvorst. Houd het weerbericht in de gaten en bescherm gevoelige planten:
- Dek ze af met vliesdoek of een oude deken
- Zet potplanten tijdelijk binnen of in de schuur
- Geef ’s avonds extra water – natte grond bevriest minder snel
Slim plannen
Een goed georganiseerde tuin begint met een duidelijk plan. Door het hele jaar door bij te houden wat je doet, leer je steeds meer over je tuin en wat er wel en niet werkt.
Je tuindagboek bijhouden
Begin met een eenvoudig notitieboekje of gebruik een app op je telefoon. Schrijf op wanneer je zaait, plant of snoeit. Maak foto’s van je borders door het jaar heen. Zo zie je volgend jaar precies wanneer er kale plekken vallen of juist alles tegelijk bloeit.
De ideale tuinkalender
Maak voor jezelf een jaarplanning. Begin in januari met het bestellen van zaden. Noteer in februari wanneer je binnen kunt voorzaaien. Houd bij wanneer je normaal gesproken voor het eerst maait. Al deze informatie helpt je volgend jaar om precies op tijd te beginnen met elke klus.
Leermomenten vastleggen
Schrijf ook op wat er mislukt. Welke planten doen het niet goed op bepaalde plekken? Wanneer had je last van ziektes of plagen? Door dit bij te houden voorkom je dat je dezelfde fouten nog een keer maakt.
Duurzaam tuinieren
Je tuin kan een paradijs worden voor mens en natuur. Met een paar simpele aanpassingen maak je je tuin milieuvriendelijker en trek je meer leven aan.
Slim watergebruik
Plaats een regenton onder je regenpijp. Het opgevangen water is perfect voor je planten. Geef water aan de voet van planten in plaats van over de bladeren. Doe dit in de ochtend, dan verdampt er minder. Gebruik houtsnippers of cacaodoppen als bodembedekking, zo houdt de grond het vocht beter vast.
TIP: Maak een tuindouche voor je planten
Verzamel regenwater in een oude gieter en laat deze een dag in de zon staan. Planten houden meer van lauw water dan van koud water direct uit de kraan. Bovendien bespaar je zo op je waterrekening en is regenwater beter voor je planten dan kraanwater.
Je eigen composthoek
Begin met een composthoop op een beschutte plek in je tuin. Gooi hier je tuinafval, gemaaid gras en bladeren op. Wissel groene materialen (gras) af met bruine materialen (bladeren en takjes). Na een jaar heb je prachtige compost voor je borders.
Een thuis voor dieren
Zorg voor verschillende laagjes in je tuin. Laat een hoekje wat wilder met hoog gras voor vlinders en bijen. Maak een takkenhoop waar egels kunnen schuilen. Hang nestkastjes op verschillende hoogtes. Plant bloemen die van het vroege voorjaar tot de late herfst bloeien.
Natuurlijk tuinieren
Kies voor natuurlijke oplossingen in plaats van bestrijdingsmiddelen. Gebruik goudsbloemen en afrikaantjes om schadelijke aaltjes te bestrijden. Trek lieveheersbeestjes aan als biologische bladluisbestrijding.
Veelgestelde vragen
Hieronder vind je een aantal veelgestelde vragen over je tuin lenteklaar maken. Zit je zelf nog met vragen, laat deze dan achter in de reacties en wie weet kunnen we of andere bezoekers je helpen met het beantwoorden hiervan!
Wanneer kan ik na regen weer in de tuin werken?
Wacht tot je weer over de grond kunt lopen zonder dat deze aan je schoenen plakt. Als je te snel begint, maak je de grondstructuur kapot. Een handige test: knijp wat aarde samen. Als het uit elkaar valt als je er zacht tegen tikt, kun je aan de slag.
Hoe weet ik welke planten ik moet snoeien in het voorjaar?
Snoei planten die in de zomer bloeien in het voorjaar. Denk aan vlinderstruiken, hortensia’s en lavendel. Voorjaarsbloeiers zoals forsythia en sering snoei je pas na de bloei. Bij twijfel: kijk of je al nieuwe knoppen ziet. Zie je ze, snoei dan tot net boven een knop.
Mijn gazon heeft kale plekken, wat nu?
Maak de kale plek los met een hark. Zaai wat graszaad en bedek het licht met potgrond of compost. Houd de plek vochtig tot je nieuwe sprietjes ziet. Voorkom dat vogels het zaad opeten door er wat takjes overheen te leggen.
Wat doe ik met planten die de winter niet hebben overleefd?
Wees niet te snel met weggooien. Vaak lijkt een plant dood, maar loopt hij vanuit de wortels weer uit. Kras met je nagel over een tak. Is het eronder groen? Dan leeft de plant nog. Snoei dode delen weg en geef de plant tijd om te herstellen.
Help, er staat water in mijn tuin. Wat kan ik doen?
Graaf een proefgat van 30 centimeter diep. Is het water na een dag niet weggetrokken? Dan is je grond verdicht. Verbeter de afwatering door zand en compost door de bovenste laag te werken. Plant op natte plekken gewassen die van vochtige grond houden, zoals astilbe of dotterbloem.
Hoe ga jij aan de slag?
Het lenteklaar maken van je tuin lijkt misschien veel werk, maar als je het stap voor stap aanpakt, valt het best mee. Begin gewoon met wat kleine klusjes en voor je het weet, heb je de smaak te pakken. En het mooiste komt nog: straks kun je lekker genieten van al je werk als de tuin in volle bloei staat.
Onthoud: tuinieren is geen wedstrijd. Het gaat erom dat jij plezier hebt in wat je doet. Fouten maken mag. Daar leer je juist van. Voor je het weet ben jij degene die anderen tips geeft over het lenteklaar maken van hun tuin!
TIP: Gebruik natuurlijke plaagbestrijding
Vermijd chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Gebruik in plaats daarvan natuurlijke methoden zoals het aantrekken van roofdieren (zoals lieveheersbeestjes voor bladluizen) of het planten van bepaalde soorten die natuurlijke afschrikmiddelen zijn voor ongewenste insecten.